Vegetativni zidovi u arhitekturi

Vegetativni zidovi koji fasadni omotač pretvaraju iz statičnog u dinamičan odnos prema posmatraču, u gustim urbanim sredinama imaju veliki potencijal u realizaciji unapređenja faktora održivosti životne sredine.
To se pre svega odnosi na velike zidne površine, na kojima mogu da se apliciraju ovakvi napredni tehnološki sistemi.

U realizaciji transformacije urbanog prostora upotrebom vegetativnog zida neophodno je uspostaviti određenu komunikaciju korisnika i okruženja. „Budućnost naših zajednica, prirodnih resursa i ekosistema zavisi od toga koliko razumemo, cenimo i čuvamo staništa i vrste koje održavaju naš svet. Treba biti proaktivan i pružiti deci i odraslima alate kojima će uočavati efekte promenljivosti.”

Dodatna vrednost vegetativnih zidova ostvaruje se elementima oblikovne različitosti, koja je upotrebom biljnog materijala, u potpunosti objektu i fasadnom omotaču daje jedan novi vizuelni identitet. Na taj način postaju simbol eko ili zelene gradnje, zato što ih je lako identifikovati, jer su vidljivi i neposredno utiču na ukupni bilans zelenih površina u urbanim sredinama. Objekti sa primenjenim vegetativnim zidom postaju vrlo konkurentni na tržištu nekretnina. Oni svojim vizuelnim identitetom doprinose ne samo identifikaciji samog objekta nego u mnogome utiču i na kreiranje identiteta mesta.

Vegetativni zidovi mogu u određenoj meri da ublaže nedostatak biološke ravnopravnosti u urbanim sredinama, zatim da održe određene biljne vrste, kao i da osiguraju određena staništa i gnezdilišta za insekte i razne vrste ptica. Vegetativni zidovi su prirodni produžetak svom okruženju.

Zelena fasada / foto: Pexels

Projektantska želja da se zelenilu osim jednostavne logičke funkcionalnosti da suštinski drugačije značenje u arhitektonskim objektima, omogućena je kompleksnijim tehnološkim razvojem takvih sistema. Početna razmišljanja i tehnološki nivo vremena u kome su nastali prvi vegetacioni zidovi bio je ograničavajuće realizacije, u odnosu na ono što stoji na raspolaganju današnjim autorima. Danas tehnički aspekti realizacije, a pre svega održavanja vegetacionih zidova su vrlo često u senci vizuelnih zahteva i kreativnih ciljeva.

Korišćenjem biljaka, kao materijala koji se u ranijim erama arhitekture nisu koristili za materijalizaciju i oblikovanje arhitektonskih objekata, stvaraju se nove arhitektonske strukture, koje prkose zakonima prirode i povećavaju slobodu kreativnog rada.

Vegetacioni zidovi se u prostoru pojavljuju, osim u osnovnom funkcionalnom obliku i kao elementi koje nose umetničku aplikaciju, skulpturalnu kreaciju u prostornoj arhitektonskoj formaciji arhitektonskih objekta.
Poprimaju ulogu umetničkog platna, dajući autorima novi medij izražavanja, a prostoru određeni oblik skulpturalnosti.

Upotrebom biljaka u završnoj obradi, teško se može govoriti o materijalizacijskom bogatstvu, već o smislenom, zanimljivom i složenom skulpturalnom karakteru vegetacionog zida. U pojedinim slučajevima vegetacioni zidovi se transformišu u dominantni umetnički izraz u prostoru u kome se nalaze, zahvaljujući projektantskom istraživanju potencijala materijala od koga je izrađen.

Zeleni zidovi

Integrativnim pristupom u arhitekturi i likovnom izražavanju, koji podrazumeva kombinovanje elemenata arhitekture, dizajna, likovnosti, ekologije, botanike i prostornog planiranja, može se postići sinergija duha i prostora u kojem se ljudi osećaju sigurno, uključeno i srećno. Brojni su primeri „ozelenjavanja“ urbanih i zatvorenih i otvorenih prostora, kako bi se poboljšao kvalitet u „teškim“ urbanim jezgrima gde je količina betona i asfalta obrnuto srazmerna stepenu socijalizacije i uključenosti, a direktno proporcionalna stepenu otuđenosti.

Fokus teorijske analize zelenih zidova je na upoznavanju sa savremenim i tradicionalnim načinima korišćenja vertikalnih bašti, prirodnih i stvorenih uticaja kao i osnovama formiranja sklopova i funkcionalne sistematizacije.

Potrebno je da se istražuju formalne, tehnološke, funkcionalne, estetske mogućnosti zelenih zidova kao resursa u procesu projektovanja urbanih elemenata. Elementi vertikalnih bašta su deo integrativnog arhitektonskog prikazivanja i osnov su za identifikovanje i rešavanje estetskih arhitektonskih dilema arhitektonskih objekata. Korišćenje elemenata zelenih zidova u arhitekturi 21. veka otvorilo je nove projektantske mogućnosti i stvorila izazove za projektante.

Rezultat toga su radovi koji mogu da se rekonfigurišu u bilo kom okruženju kao potpuno nov pristup i način stvaranja. Elementi dizajna vertikalnih bašta koriste se u rešavanju tehnološke singularnosti kao hipotetičke tačke u budućnosti u kojoj tehnološki razvoj civilizacije dobija sve veće ubrzanje u sve kraćem vremenskom intervalu i teži ka beskonačnosti u formi eksponencijalne funkcije.

Autor teksta: Prof. dr Budimir Sudimac