Drvo u građevinarstvu – Priroda u vašem domu
Drvo je prirodni materijal koji se u građevinarstvu koristi hiljadama godina. Sa kamenom spada u građevinske materijale koji su najduže u upotrebi i nose veliko istorijsko bogatstvo. Hemijske karakteristike drveta su veoma složene, ali uprkos tome, čovečanstvo je uspelo da nauči kako da pravilno primenjuje ovaj materijal – u smislu korišćenja i trajanja, kao i da ga vremenom unapredi. Takođe, njegova upotreba je uvek bila i ostala veoma široka, od primitivnih kuća i skloništa, preko različitih detalja na objektima svih namena, pa sve do upotrebe na brodovima, u izradi nameštaja i u najrazličitijim enterijerima.
// Jedna od najvećih prednosti drveta kao materijala u građevinarstvu je upravo njegovo prirodno poreklo i mogućnost da se kao izvor obnavlja.
U odnosu na svoju težinu ovaj materijal poseduje veliku čvrstinu, kao i dobru izolaciju i konstruktivna svojstva. Biorazgradivo je i obnovljivo i podrazumeva veoma nisku emisiju ugljen dioksida. Naravno, kao i svi građevinski materijali, i drvo ima svoje slabosti. Nehomogenost građe i anizotropnost svojstava, higroskopnost, kao i podložnost truljenju, crvotočini i gorenju, neke su od karakteristika drveta koja umanjuju njegovu primenu u građevinarstvu. Ipak, razvojem tehnologija razvili su se i različiti načini kako da se njegove mane umanje, te se i drvo kao materijal stalno razvija.
Drvena građa, Foto: www.pixabay.com
Drvo se za potrebe građevinarstva može prerađivati na različite načine. Prema stepenu prerade razlikujemo običnu drvenu građu, materijale od drveta koji se dobijaju primenom naročitih industrijskih postupaka i sintetičke materijale na bazi drveta. Obična drvena građa dobija se mehaničkom obradom prirodnog drveta i dobijeni materijal zadržava manje više sva svojstva drveta, onakva kakva jesu. Industrijskim postupcima dobijaju se furniri, šper ploče, panel ploče, lamelirana drvena građa i dr, dok se dubokom preradom drveta dobijaju sintetički materijali. Pri takvom postupku koriste se svi elementi prirodnog drveta jer se uz različita veziva, koja mogu biti mineralna ili sintetička dobijaju razni oblici celuloze.
Kao prirodan materijal, drvo ima tu sposobnost da “diše”, odnosno da omogućava razmenu vazduha. Na taj način se vazduh i filtrira i objekti koji su izgrađeni od drveta, ili građevinski elementi kao što je drvena stolarija, dišu i doprinose prijatnijem vazduhu u prostoru. Pore na površini drveta mogu da absorbuju i otpuštaju gasove, te se i neprijatni mirisi unutar prostora brže eleminišu.
Drvo se u građevinarstvu koristi kao obla, tesana i rezana građa. Obla građa se upotrebljava za stubove, ograde, skele i dr. Tesana građa se dobija tesanjem, koristi se za stubove, krovove, skele i dr, dok se rezana građa dobija rezanjem trupaca na mašinama (gateri). Prema dimenzijama i veličini rezana građa se deli na: grede, gredice, letve i daske, a koristi se za izradu krovne konstrukcije, parketa, vrata, prozora…
Drvo je uvek bilo pogodan materijal za oblaganje podova. Njegova fizička i mehanička svojstva odgovaraju uslovima koje materijal za pod mora da ispuni. Podovi se proizvode od različitih vrsta drveta, gde prilikom izbora, osim izgleda treba pažljivo birati i neka druga svojstva kao što je čvrstoća određene vrste, a upravo zbog svoje čvrstoće je drvo čest izbor materijala za ovu primenu. Naravno, i usled velikog spektra drugih povoljnih karakteristika.
Magic Floor d.o.o., drvene podne obloge
Razvoj nauke i tehnologije otkrio je nove načine za unapređenje ovog materijala u korist izrade podova. Termo tretiranje je jedan od načina za poboljšanje svojstava drveta. Međutim, razvojem tehnologije je došlo i do nastanka materijala koji su na bazi drveta, imitiraju njegov izgled i privlače niskim cenama, ali nisu ekološki odgovarajući. O tome nije dovoljno razvijena svest ljudi, a na tržištu su veoma zastupljeni. Ipak, posledice takve nebrige utiču na to da se sve više jača svest o ekologiji, a i zakoni i propisi se usmeravaju ka očuvanju životne sredine.
U stambenim objektima drvo je najčešći izbor za oblaganje podova, ali i u nizu drugih objekata, različitih namena. Tako je drvo najbolji izbor za neke sportove poput košarke, gde svojim karakteristikama najviše odgovara zahtevima apsorpcije udarca, odskoka, povratka lopte itd. Dramske i baletske umetnosti se odvijaju upravo na ovom tipu podloge. Otuda i izraz “daske koje život znače”.
Drveni podovi datiraju još iz drevnih vremena. Prvi drveni podovi su se sastojali od cepanica, ravne gornje površine koje su bile jednostavno poređane jedna pored druge. Sa pojavom testere bilo je omogućeno pravljenje manjih dasaka koje su se vezivale i činile pod.
Tokom XVII i XVIII veka, mozaik parketi i intarzija su bili primenjivani u Francuskoj. Primer je Versajski dvorac blizu Pariza, što nam svedoči i o tome da je parket bio prvo privilegija bogatih ali, se ubrzo raširio i postao popularan širom Evrope. U početku su parketne daščice pravljene ručno, uglavnom od hrasta, a vremenom se broj vrsta i modela slaganja širio. Kako je parket sve vise dobijao na popularnosti, javila se potreba za serijskom, a kasnije i industrijskom proizvodnjom.
Magic Floor d.o.o., drvene podne obloge
Od XIX veka se primenjuje spoj pero-utor, sistem koji se i danas koristi kao spoj podnih obloga. Industrijska proizvodnja, koja je počela krajem XIX veka, omogućila je da ova vrsta podne obloge postane dostupna velikom broju korisnika. Veća potražnja na tržištu uslovila je i brži proces proizvodnje i jednostavnije modele slaganja, zbog čega je mozaik parket bio znatno potisnut iz upotrebe. Klasičan parket je tada postao dominantan proizvod na tržištu drvenih podova. Najčešće je bio slagan po modelu “riblje kosti”.
Ubrzo je počela i proizvodnja lamel parketa. Tokom XX veka razvijena je nova vrsta parketa – višeslojni parket za čiju se proizvodnju osim drveta koriste i ploče na bazi drveta. Razvijeni su takođe i kompoziti na bazi drveta, kakav je laminat.
Podovi nastaju iz primarne prerade drveta. Iz trupaca se seku daske koje se sortiraju prema određenom standardu u odnosu na to šta se u kojoj klasi toleriše (čvorovi, beljika, diskoloracija). Daske se nakon sečenja suše do upotrebnog nivoa vlažnosti, koji za parket na domaćem prostoru, iznosi od 7-11%. Kada se osuše, daske se dalje prerađuju do poluproizvoda iz koga daljom preradom nastaje gotov proizvod.
// Već neko vreme prisutan je proces termo tretiranja drveta. Ovim procesom drvo postaje otpornije na vodu i štetočine, a njegova boja poprima tamnije nijanse.
Osnovne vrste drvenih podova, prisutnih na domaćem tržištu, su brodski pod, klasični parket, lamel parket, mozaik parket, gotovi (višeslojni) parketi, deking za spoljne površine. Sve se više koristi pod od plute, a kod nas je veoma zastupljen i laminat kao povoljnija varijanta podne obloge.
Drvena stolarija, Foto: www.pixabay.com
Pored primene u oblaganju podova, drvo u građevinarstvu, u urbanoj sredini, često srećemo i u stolariji. Prozori i vrata od drveta više nisu toliko u primeni kao što su bili nekada kada je to bio jedini izbor, ali su i dalje veoma česti, upravo zbog svih karakteristika drveta. U tom slučaju potrebno je dobro zaštiti drvo i redovno ga održavati. Česta kombinacija je i aluminijum-drvo, gde kombinacijom dobijamo najbolje od ova dva materijala, upravo zbog čega je ova kombinacija sve više popularna i cenjena.